Եկեղեցու մեր հայրերը շատ հաճախ խոսում են մարդկային բանականության մասին՝ որպես այն շնորհներից մեկը, որը տարբերում է մարդուն այլ արարածներից: Բանականություն, լատիներեն intellegere-ից նշանակում է «ճանաչել», «տեսնել», «հասկանալ»: Այս ճանաչողական կամ հոգևոր կարողության կարևորությունը 5-րդ դարում գիտակցել են նաև Սուրբ Թարգմանչաց, որոնց հիշատակը ոգեկոչել ենք երեկ՝ հոկտեմբերի 9-ին։ Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոզը, Սուրբ Կաթողիկոս Սահակ Պարթևը և նրանց մի շարք զինակիցներ ոչ միայն եբրայերեն և արամեական աղբյուրներից հայերեն են թարգմանել Աստվածաշունչը, այլև եկեղեցու հայրերի, փիլիսոփաների կամ գիտնականների շատ բաներ: Դուք դա տեսաք որպես ձեր առաքելություն կրթության միջոցով հայության մեջ գիտելիքի և հասկացողության լույսը տարածելը: Հայերեն տառերով հայերեն թարգմանված առաջին նախադասությունը Սողոմոնի Առակաց գրքից էր՝ «Ճանաչել իմաստությունը և խրատը, հասկանալ իմաստուն խոսքը» (Առակներ 1, 2).
5-րդ դարը համարվում է հայ գրականության ոսկե դարը։ Սուրբ Թարգմանչաց արածն այնքան օրինակելի էր, որ հետագայում դրանից ոգեշնչվեցին կովկասյան ալբանացիները, վրացիները, սլավոնական ժողովուրդները, բայց նաև գերմանացիները։ Շարժումը, որ զարգացավ հայերեն գրի հայտնաբերումից հետո, շուտով իր պտուղները տվեց, բացի թարգմանություններից, դպրոցներ հիմնվեցին քաղաքներում և գյուղերում, որտեղ քահանաներ կային, փոքր երեխաներին թույլ տվեցին սովորել կարդալ և գրել, եկեղեցական արարողություններ և երթևեկություններ էին կատարվում։ ստեղծված հայերեն լեզվով և շատ ավելին։ Այս ամենը օգնեց պահպանել մեր ինքնությունը նույնիսկ մութ ժամանակներում, երբ մենք կորցրինք մեր պետականությունը։ Բայց այսօր էլ, աշխարհով մեկ բաշխված, 1915-ի ցեղասպանությունից հետո, մեր հավատքն ու լեզուն, բայց և դեպի ճշմարտության մեր ձգտումն է, որ մեզ միավորում և եռակցում է։
Այսօր էլ մենք միասնական ենք, առավել քան երբևէ։ Մեր հարեւան երկիրն ուզում է Արցախն ազատել հայերից ու օրեր առաջ հարյուր տարի առաջ մեզ կոտորած երկրի հետ միասին սկսեց պատերազմը։ Եթե անգամ համաշխարհային հանրությունն անխոնջ կրկնում է, որ Արցախում հակամարտությունը չի կարող լուծվել ռազմական ճանապարհով, մեր հարեւան երկիրը չի ցանկանում դա հասկանալ։ Ավելին, այն ռմբակոծում է Արցախի գյուղերն ու քաղաքները, մարդասիրական հաստատությունները, ինչպիսիք են հիվանդանոցները, դպրոցներն ու եկեղեցիները: Մեզ՝ որպես քրիստոնյաների, մնում է միայն աղոթել, որ մեր հարեւանները ուշքի գան ու նստեն բանակցությունների սեղանի շուրջ։ Մինչ այդ մենք պետք է պաշտպանենք մեզ, մեր հայրենիքը և մեր ժողովրդի կյանքի իրավունքը, քանի որ մենք այլևս թույլ չենք տա երկրորդ ցեղասպանություն։ Ես մեծ հույս ունեմ, որ համաշխարհային հանրությունը կճանաչի դա և կաշխատի Արցախում խաղաղության և ժողովրդի կյանքի իրավունքի համար։
